خداوند سبحان به مقتضای حکمت و رحمت کران ناپذیرش، خواست بشریت را از تاریکی کفر و جهل رهایی بخشد و او را از چنگال اوهام و خرافات آزاد سازد. لذا آخرین کتاب آسمانی خود، قرآن را بر پاکترین بنده اش، محمد مصطفی صلی الله علیه و سلم نازل فرمود و به خاتم انبیاء صلی الله علیه و سلم دستور داد تا در مقام شامخ رسالت و شارع دین خدا، قرآن را به مردم اعلام دارد؛ «و أنزلنا إلیک الذکر لتبین للناس ما نزل إلیهم» [نحل:44] و قرآن را بر تو نازل کردیم، تا بیان کنی برای مردم آنچه را که برایشان فرستاده شده است. همچنین همه مسلمانان را ملزم و مکلف ساخت تا از دستورات و سنت مطهر آن حضرت صلی الله علیه وسلم پیروی نماید، زیرا سخنان و دستوراتش سراسر حکمت، معرفت و وحی الهی هستند و از هوای نفس به دور می باشند؛ «و ما ینطق عن الهوی إن هو إلا وحی یوحی» [نجم:3-4]
بر مسلمانان واجب نموده تا دستورات نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وسلم را اجرا نمایند و به صدق گفتار او ایمان داشته باشند؛ «وما آتاکم الرسول فخذوه و ما نهکم عنه فانتهوا» [حشر:7)]
خداوند متعال اطاعت از رسول اکرم صلی الله علیه وسلم را جزو اطاعت از خود قرار داده است؛ «و من یطع الرسول فقد أطاع الله» [نساء:80]
با توجه به آیات فوق بر کسی پوشیده نخواهد بود که پیروی از حدیث و سنت آن حضرت صلی الله علیه وسلم پیروی از خداوند متعال و قرآن کریم است.
حدیث، بعد از قرآن کریم، بزرگترین اصل و رکن اساسی برنامه زندگی مسلمانان است، زیرا اکثر احکام شرعی به وسیله رسول مکرم اسلام صلی الله علیه وسلم تشریح شده اند. بنابراین شریعت اسلام و قوانین آن بر دو اصل قرآن و حدیث نبوی صلی الله علیه وسلم استوار است.
امام شاه ولی الله دهلوی- رحمه الله- در بیان اهمیت حدیث و سنت می فرماید: «احادیث به مثابۀ چراغهای درخشان همانند ماه شب چهارده هستند که هر کسی که به آنها گردن نهد و حفظ نماید، به رشد و هدایت رسیده و به خیر کثیر نائل می گردد و هر کسی روگردانی و اعراض نماید گمراه شده و در راههای هلاکت می افتد و به جز ناامیدی و خسران چیزی عایدش نمی شود.» [حجة الله البالغة، امام شاه ولی الله محدث دهلوی، مترجم: شیخ الحدیث مولانا سید محمدیوسف حسین پور، جلد1، ص9- 8، چاپ دوم، بهار1384، انتشارات شیخ الاسلام احمد جام]
پس سنت، از حیث وجوب تبعیت و نزول آن از جانب خدا، در جایگاه دوم بعد از قرآن قرار دارد، و صحابه میان حکم ثابت شده با قرآن و حکم ثابت شده با سنت فرقی قائل نشدند، لذا اختلاف سنت با قرآن تنها در این است که لفظ و معنای قرآن، هر دو از جانب خداوند نازل شده اند، اما سنت فقط معنایش از جانب خداوند است و لفظ آن از جانب رسول اکرم صلی الله علیه وسلم می باشد. [سیری در پیدایش تدوین و تعریف علوم اسلامی، دکتر محمد زحیل، مترجم: دکتر فرزاد پارسا، ص:56-53، انتشارات کردستان، چاپ اول 1388)
ادامه مطلب